Τι είναι το λεμφοίδημα;
Λεμφοίδημα
Λεμφοίδημα ή λεμφικό οίδημα είναι η μη φυσιολογική συσσώρευση πρωτεινικού υγρού στους ιστούς ( εξαιτίας μηχανικής ή δυναμικής ανεπάρκειας) που προκαλεί χρόνια φλεγμονή κα σκλήρυνση ( ίνωση) των επηρεαζομένων μαλακών ιστών.
Το λεμφοίδημα εμφανίζεται συνήθως σε άνω και κάτω άκρα, λιγότερο στη κοιλία, πρόσωπο και γεννητικά όργανα.
Αιτίες λεμφοιδήματος
Ανάλογα με τις αιτίες που προκαλούν το λεμφοίδημα, αυτό διακρίνεται σε πρωτογενές και δευτερογενές.
Το πρωτογενές λεμφοίδημα είναι αποτέλεσμα μηχανικής ανεπάρκειας και δυσπλασίας του λεμφικού συστήματος ασαφούς αιτιολογίας.
Το δευτερογενές λεμφοίδημα ( συχνότερο) είναι αποτέλεσμα τραυματισμού και μορφολογικών μεταβολών των λεμφαγγείων ( λύση ενδοθηλιακού τοιχώματος με λεμφόσταση, διάταση λεμφικών τριχοειδών, θρόμβωση λεμφαγγείων) γνωστής αιτιολογίας π.χ.
- Χειρουργική επέμβαση (μαστεκτομή, υστερεκτομή, λέμφωμα, επέμβαση προστάτου κ.λ.π.)
- Ακτινοβολίες για καρκίνο
- Τραύμα
- Φιλαρίαση
- Κακοήθης όγκος
- Μόλυνση
- Χρόνια φλεβική ανεπάρκεια
- Παχυσαρκία
- Ιατρογενούς
- Μηχανικής πρόκλησης
Το λεμφοίδημα μπορεί να υπάρχει σε συνδυασμό με ρευματοειδή αρθρίτιδα, παχυσαρκία ή και τα τρία μαζί, λεμφοίδημα με λιποίδημα, με χρόνια φλεβική ανεπάρκεια κ.λ.π.
Χαρακτηριστικά συμπτώματα του λεμφοιδήματος
- Προοδευτική αύξηση του όγκου (οίδημα) του μέλους, αρχικά περιφερικά και αργότερα και προς τα κεντρικά σημεία.
- Ασύμμετρο οίδημα ( ένα μέλος).
- Ανώδυνο και χωρίς αιμάτωμα.
- Αίσθημα βάρους, δυσκαμψία και δυσλειτουργίας.
- Σκλήρυνση των μαλακών ιστών ( αύξηση συνδετικού ιστού)
- Πιθανές αλλαγές της επιδερμίδας λόγω λοιμώξεων ή υπερκεράτωσης.
- Χαρακτηριστικό εντύπωμα μετά από πίεση, το οποίο εξαφανίζεται μετά από παύση αυτής.
Με βάση την προοδευτική αύξηση του οιδήματος, το λεμφοίδημα χωρίζεται σε τρία στάδια:
- Στο πρώτο στάδιο, το λεμφοίδημα είναι ελαφρύ και εξαφανίζεται μα ην ανύψωση του μέλους.
- Στο δεύτερο στάδιο, το λεμφοίδημα είναι μεγαλύτερο με σκλήρυνση του μαλακού ιστού.
- Στο τρίτο στάδιο, υπάρχει μεγάλου βαθμού λεμφοίδημα με σκλήρυνση καθώς και πάχυνση του ινώδους ιστού, υπερκεράτωση, εμφάνιση κύστεων ή ελκών κ.λ.π.
Διάγνωση του λεμφοιδήματος
Το λεμφοίδημα στα μέλη μπορεί να διαγνωστεί στις περισσότερες περιπτώσεις με το ιστορικό, την κλινική εξέταση, ψηλάφηση και μέτρηση του όγκου του μέλους.
Η ψηλάφηση του μέλους είναι πολύ σημαντική διαδικασία για την διάγνωση όπου καθορίζεται η θερμοκρασία, αν υπάρχει θετικό σημείο Stemmer ( δηλ. πάχυνση και αναδίπλωση της επιδερμίδας της ραχιαίας επιφάνειας των δακτύλων που δεν μπορεί να ανασηκωθεί), εντύπωμα στο μέλος μετά από πίεση, ίνωση κ.λ.π.
Στις περιπτώσεις που δεν μπορεί να διαγνωσθεί το λεμφοίδημα λόγω ασαφούς αιτιολογίας καταφεύγουμε σε άλλες εξεταστικές μεθόδους όπως λεμφαγγειογραφία όπου επιβεβαιώνεται η λεμφική βλάβη, λεμφαγγειογραφία με ραδιοισότοπα, φλεβικό Doppler για τον αποκλεισμό φλεβικής ανεπάρκειας και αξονική τομογραφία για τον αποκλεισμό κακοήθειας.
Επιπτώσεις του λεμφοιδήματος
Η προοδευτική αύξηση του λεμφοιδήματος με συσσώρευση πρωτεινών οδηγεί σε ανάπτυξη ινώδους ιστού και σκλήρυνση, αύξηση λιπώδους ιστού καθώς επίσης με την περαιτέρω αύξηση του οιδήματος μπορεί να δημιουργηθούν κύστεις και σπανιότερα έλκη λόγω της λέπτυνσης της επιδερμίδας. Από την άλλη αυτή η συσσώρευση του πρωτεινικού υγρού καθιστά ευάλωτη την περιοχή και επιρρεπή σε μολύνσεις του λιπώδους ιστού (cellulitis) που μπορεί να προκληθούν από άνοιγμα της επιδερμίδας π.χ. τσίμπημα, τρύπημα, κόψιμο καθώς και από μυκητιάσεις των νυχιών των ποδιών. Επίσης αυτές οι φλεγμονώδεις καταστάσεις προκαλούν ακόμα μεγαλύτερη αδράνεια και καταστροφή των λεμφαγγείων.