Αντιμετώπιση λεμφοιδήματος
Μπορεί να θεραπευτεί το λεμφοίδημα;
Το λεμφοίδημα δεν θεραπεύεται. Απλά η αντιμετώπιση στοχεύει στην μείωση του οιδήματος και στην παρεμπόδιση των επιπλοκών.
Η θεραπεία που συστήνεται για το λεμφοίδημα είναι η ολοκληρωμένη αποσυμφορητική θεραπεία ( Complete Decongestive Therapy- CDT). Αν και η τεχνική αυτή απαιτεί προσπάθεια και χρόνο εκ’ μέρους του ασθενούς, είναι τόσο αποτελεσματική που μπορεί να φέρει το λεμφοίδημα υπό έλεγχο.
Η τεχνική (CDT) περιλαμβάνει 4 κομμάτια:
- Εξειδικευμένες τεχνικές χειρομάλαξης (MLD) που εφαρμόζονται από εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή. Η χειρομάλαξη κινητοποιεί την ροή του λεμφικού υγρού από τις οιδηματώδεις περιοχές σε υγιή λεμφαγγεία, μειώνοντας έτσι το οίδημα –λεμφοίδημα.
- Εξειδικευμένη περίδεση του μέλους με ειδικούς επιδέσμους και υλικά. Η περίδεση, όταν συνδυάζεται με την άσκηση, όχι μόνο διώχνει το λεμφικό υγρό από το λεμφοιδηματώδες μέλος αλλά εμποδίζει την επιστροφή και την περαιτέρω συσσώρευση του.
- Ασκήσεις. Η σύσπαση των μυών του λεμφοιδηματώδους μέλους βελτιώνουν λεμφική ροή.
- Φροντίδα της επιδερμίδας. Η διατήρηση, σε καλή κατάσταση, της επιδερμίδας μειώνει τις πιθανότητες μόλυνσης.
Η εφαρμογή της τεχνικής αυτής (CDT) αποτελεί την πρώτη φάση της θεραπείας η οποία μπορεί να διαρκέσει καθημερινά και αρκετές εβδομάδες μειώνοντας τον όγκο του λεμφοιδηματώδους μέλους και όποιου μέρους του σώματος έχει επηρεαστεί μαζί μ’ αυτό.
Μετά απ’ αυτή τη φάση, ακολουθεί η δεύτερη φάση της συντήρησης της οποίας σκοπός είναι να διατηρηθεί ο ήδη μειωμένος όγκος του μέλους.
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί ως εξής:
α) Επαφή, ανά κάποια χρονικά διαστήματα, με τον θεραπευτή για την διατήρηση της κινητοποίησης της λέμφου.
β) Εφαρμογή συμπιεστικών ενδυμάτων στα λεμφοιδηματώδη μέλη (π.χ. μανίκια, κάλτσες, γάντια κ.λ.π.). Τα συμπιεστικά ενδύματα λειτουργούν ως αντίρροπες δυνάμεις στις συσπάσεις των μυών του μέλους με αποτέλεσμα την καλύτερη ενεργοποίηση της λέμφου και την απομάκρυνσης της από το λεμφοιδηματώδες μέλος.
γ) Κίνηση και ασκήσεις του μέλους. Το λεμφικό σύστημα από μόνο του δεν μπορεί εξ’ ολοκλήρου να κινητοποιήσει την λέμφο. Έτσι, χρησιμοποιεί την σύσπαση των μυών που περιβάλλουν τα λεμφαγγεία, οι οποίοι κατά συνέπεια λειτουργούν ως αντλίες που ενεργοποιούν πιο δυναμικά την ροή της λέμφου μέσα σ’ αυτά.
Το πρόγραμμα των ασκήσεων και της κίνησης θα εξαρτηθεί από τις ικανότητες και τις απαιτήσεις του καθενός.
Το πλάνο των ασκήσεων και αποσκοπεί στην ενδυνάμωση των μυών του λεμφηδηματώδους μέλους που έχουν σχέση με την ενεργοποίηση της λέμφου μακριά από αυτό. Το πλάνο περιλαμβάνει και δραστηριότητες όπως περπάτημα, κολύμβηση και ποδήλατο. Επίσης, η κίνηση θα βοηθήσει για απώλεια βάρους εάν υπάρχει παχυσαρκία.
δ) Φροντίδα της επιδερμίδας για μείωση των πιθανοτήτων εμφάνισης μολύνσεων. Γίνεται με τους εξής τρόπους:
- Αποφυγή βελόνων για παροχή αίματος στο λεμφηδηματώδες μέλος.
- Αποφυγή τοποθέτησης πιεσόμετρου στο συγκεκριμένο μέλος.
- Άμεση αντιμετώπιση κοψίματος ή αμυχής με αντισηπτική κρέμα
- Χρήση αντικουνουπικών κρεμών για αποφυγή τσιμπήματος.
- Χρήση ενυδατικής κρέμας καθημερινά.
- Αποφυγή ζεστών μπάνιων, σάουνας κ.λ.π. που μπορεί να αυξήσουν το λεμφοίδημα
- Χρήση αντιλιακής κρέμας σε έκθεση στον ήλιο για αποφυγή εγκαύματος.
- Χρήση γαντιών σε εργασίες κήπου.
- Αποφυγή στενών ενδυμάτων.
- Χρήση νυχοκοπτών για το κόψιμο νυχιών.
- Χρήση αντιμυκητιακής πούδρας στο δέρμα των δακτύλων των ποδιών με λεμφοίδημα
- Χρήση ηλεκτρικού ξυραφιού για ξύρισμα των ποδιών με λεμφοίδημα.
- Εφαρμογή παπουτσιών που να μην στενεύουν τα λεμφοιδηματώδη πέλματα.
ε) Υγιεινός τρόπος ζωής. Υιοθετώντας έναν υγιεινό τρόπο ζωής μειώνεται κατά πολύ ο κίνδυνος αύξησης του λεμφοιδήματος. Αυτός περιλαμβάνει:
- Υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή.
- Άσκηση καθημερινά.
- Χρήση ζυγαριάς για το έλεγχο του σωματικού βάρους.
στ) Χειρουργική επέμβαση. Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις μπορεί να γίνει ειδική χειρουργική επέμβαση που βοηθάει την θεραπεία του λεμφοιδήματος. Υπάρχουν τρεις τύποι επεμβάσεων:
- Μετακίνηση τμημάτων περισσευούμενης επιδερμίδας και του υποκείμενου ιστού (αποδιόγκωση).
- Μετακίνηση του λίπους από το λεμφοιδηματώδες μέλος (λιποαναρρόφηση).
- Αποκατάσταση της ροής της λέμφου μακριά από το επηρεαζόμενο μέλος, ενώνοντας το λεμφικό σύστημα με γειτονικά αιμοφόρα αγγεία ( η λεγόμενη λεμφοφλεβώδης αναστόμωση).