Λεμφοίδημα και καρκίνος
Το λεμφοίδημα είναι καρκίνος;
Το λεμφοίδημα μπορεί να προκληθεί από καρκίνο ή από την χειρουργική επέμβαση για τον καρκίνο. Πολλές φορές ένας κακοήθης όγκος μπορεί να μπλοκάρει την λειτουργία του λεμφικού συστήματος. Με την χειρουργική επέμβαση απομακρύνεται ο όγκος αλλά μπορεί να αφαιρεθούν και λεμφαδένες και αγγεία, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει συσσώρευση υγρού στους ιστούς δηλαδή λεμφοίδημα.
Υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης λεμφοιδήματος μετά από επέμβαση για καρκίνο; (π.χ. μαστεκτομή)
Ως γνωστόν, το λεμφοίδημα είναι η συσσώρευση λεμφικού υγρού στους μαλακούς ιστούς. Ανάλογα με την θεραπεία για τον καρκίνο και το σημείο της επέμβασης που έχει υποστεί ο ασθενής, είναι πιθανό να εμφανιστεί λεμφοίδημα στο άνω άκρο ή παλάμη, στήθος, κορμό, κοιλιά και κάτω άκρο ή πέλμα. Το οίδημα ( πρήξιμο) μπορεί να συνοδεύεται από βάρος, σφίξιμο, μούδιασμα, σπάνια πόνο και κάποιες φορές μόλυνση.
Το λεμφοίδημα είναι πιθανό να εμφανιστεί μέρες, μήνες, ή χρόνια μετά από μια επέμβαση για καρκίνο. Συνήθως, το λεμφοίδημα αυξάνεται προοδευτικά με τον χρόνο και το πρήξιμο μπορεί να ναι ήπιο, μέτριο ή οξύ.
Είναι πολύ δύσκολο να εκτιμηθεί το ποσοστό των ανθρώπων που θα εμφανίσει λεμφοίδημα μετεγχειρητικά και σε ποιο βαθμό. Αυτό μπορεί να εξαρτηθεί από τον αριθμό των λεμφαδένων που έχει αφαιρεθεί, αν ο ασθενής έχει υποστεί ακτινοβολία στις ανάλογες περιοχές που έχει γίνει η λεμφαδενεκτομή, αν έχει κάνει χημειοθεραπεία, αν έχει εκτεταμένο καρκίνο σους λεμφαδένες, αν έχει παχυσαρκία ή διαβήτη.
Μπορεί να εμποδιστεί το λεμφοίδημα μετά από επέμβαση καρκίνου; Πως μπορούν να μειωθούν οι πιθανότητες εμφάνισης του;
Δεν υπάρχει ένα σίγουρος τρόπος να εμποδιστεί η εμφάνιση του λεμφοιδήματος που σχετίζεται με καρκίνο. Εντούτις, οι χειρούργοι γιατροί μπορούν, μερικές φορές, να χρησιμοποιήσουν χειρουργικές τεχνικές και να απομακρύνουν όσο το δυνατόν λιγότερους λεμφαδένες, που αυτό μπορεί να βοηθήσει να μειωθεί ο κίνδυνος για λεμφοίδημα.
Κάθε άτομο είναι ξεχωριστό, οι χειρουργικές επεμβάσεις διαφέρουν και οι παράγοντες που συντελούν στην εμφάνιση του λεμφοιδήματος είναι πολλοί. Άλλοι τρόποι μείωσης της εμφάνισης του λεμφοιδήματος, χωρίς να είμαστε σίγουροι ότι δεν θα εμφανιστεί κάποια στιγμή, είναι οι εξής:
- Συχνοί έλεγχοι (check ups), μετεγχειρητικά, από εξειδικευμένο θεραπευτή λεμφοιδημάτων ο οποίος μετρά την περιφέρεια, σε συγκεκριμένα σημεία, του επηρεαζόμενου άνω ή κάτω άκρου, ελέγχοντας έτσι αν μεγαλώνει ή όχι.
- Αναφορά στον γιατρό για τυχόν αλλαγές. Στην περίοδο της ανάρρωσης, μετεγχειρητικά, εάν διαπιστωθούν αλλαγές ως προς το μέγεθος, χρώμα, θερμοκρασία, αίσθηση και στην επιδερμίδα πρέπει να ενημερωθεί ο γιατρός ή ο θεραπευτής.
- Υγιές σωματικό βάρος. Δίδονται οδηγίες από τους γιατρούς για το κατάλληλο σωματικό βάρος δηλαδή αν θα πρέπει να μειωθεί ή να παραμείνει σταθερό.
- Σωματική άσκηση. Η άσκηση όπως πιλάτες, ελαφριά yoga, κολύμβηση και περπάτημα βοηθάει τους μύες του σώματος να είναι ελαστικοί και δυνατοί, γεγονός που τους καθιστά ικανούς να κινητοποιήσουν γρηγορότερα την λεμφική κυκλοφορία. Με την καθοδήγηση του εξειδικευμένου θεραπευτή και κυρίως ενός εξειδικευμένου γυμναστή, σχεδιάζεται ένα ειδικό πρόγραμμα που θα ξεκινάει από μικρής έντασης ασκήσεις και που προοδευτικά θα συνεχίζει, με μεγαλύτερης δυσκολίας ασκήσεις, χωρίς όμως να ξεπερνιούνται τα όρια για να μην φέρουν το αντίθετο αποτέλεσμα.
- Προσοχή και καλύτερα αποφυγή συρίγγων για παροχή αίματος στο λεμφοιδηματώδες μέλος.
- Προσοχή στα συμπτώματα της κυτταρίτιδας ( cellulitis). Η κυτταρίτιδα είναι φλεγμονή των ιστών κάτω από το δέρμα που οδηγεί στην εμφάνιση λεμφοιδήματος. Συνήθως τα συμπτώματα είναι: ερυθρότητα, αύξηση της θερμοκρασίας, πόνος, ξεφλούδισμα του δέρματος και πολλές φορές πυρετός ή συμπτώματα όπως της γρίπης. Με την υπόδειξη του γιατρού χορηγείται η κατάλληλη αντιβίωση.
- Αποφυγή στενών ενδυμάτων και κοσμημάτων. Φορώντας τέτοιου είδους ενδύματα ή κοσμήματα, συνήθως αυξάνεται η πίεση στο λεμφοιδηματώδες μέλος και εμποδίζεται η ροή της λέμφου.
- Αποφυγή καψιμάτων, τραυματισμών και μολύνσεων. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η αντίδραση του οργανισμού είναι να παράγει περισσότερο υγρό (λέμφο) και λευκά αιμοσφαίρια. Αν η λεμφική κυκλοφορία δυσλειτουργεί, είναι ανίκανη να κινητοποιήσει το υγρό αυτό, οπότε θα δημιουργηθεί λεμφοίδημα.
Χρήση ελαστικών ενδυμάτων αν χρειαστεί. Όταν υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης λεμφοιδήματος, η χρήση ελαστικών ενδυμάτων μπορεί να είναι απαραίτητη σε κάποιες περιπτώσεις π.χ. σ’ ένα ταξίδι, στο αεροπλάνο, λόγω αλλαγής ατμοσφαιρικής πίεσης, ή σε δουλειά που απαιτεί παρατεταμένη χρήση του επηρεαζόμενου άνω ή κάτω άκρου. Αυτό θα το κρίνει ο γιατρός και ο θεραπευτής που θα δώσουν απαντήσεις για το αν θα φορεθεί ή όχι το κατάλληλο ένδυμα.